Energie uit Steenkool

Steenkool is naast aardgas en olie een van de drie fossiele brandstoffen die in Nederland gebruikt worden om energie op te wekken. Steenkool bestaat uit afzettingen van plantenresten welke in het geologisch verleden ondergronds gevormd zijn.

In Nederland is steenkool na aardgas de meest gebruikte brandstof om energie op te wekken. We hebben het dan over een vorm van grijze energie. Steenkool valt namelijk onder de fossiele brandstoffen, welke uit te putten zijn en schadelijke reststoffen produceren tijdens de verbranding. In Nederland is het grootste deel van de energie die geleverd wordt nog steeds grijs en ongeveer 25% van deze grijze stroom komt uit steenkool.

Niet uit Nederland

Steenkolen zijn eeuwenoud en moeten uit de mijnen worden gehaald. Over heel de wereld zijn mijnen te vinden waar mijnwerkers dagelijks werken om steenkool te kunnen leveren aan de energiecentrales. Nederland moet dit steenkool importeren, want de steenkoolmijnen die wij hadden in Nederland (Zuid-Limburg) zijn al lang uitgeput, namelijk sinds de jaren 70 van de vorige eeuw. Steenkool is in de oorspronkelijke vorm niet schadelijk en kan dan ook gewoon over de weg worden vervoerd.

Waar komt het steenkool vandaan

Jarenlang was het onduidelijk waar de energieleveranciers in ons land de steenkolen nu precies inkochten. Dit zou vooral te maken hebben gehad met het feit dat de mijnen waar het steenkool vandaan zou komen nogal ‘dubieus’ te noemen waren. Energieleveranciers zwegen bij hoog en laag over de landen en mijnen waar de steenkolen vandaan werden gehaald. De reden die aan deze geheimzinnigheid ten grondslag lag zijn vermoedelijk de slechte arbeidsomstandigheden in de mijnen waar de kolen werden ingekocht. Tegenwoordig zijn energieleveranciers gelukkig veel transparanter en weten we dat een deel van de steenkolen die we in Nederland gebruikt worden geïmporteerd zijn uit de volgende landen:

• Mozambique
• Chili
• Rusland
• Polen
• Colombia
• Zuid-Afrika
• Oekraïne
• Amerika

Het opwekken van energie uit steenkool

Nadat de kolen uit de steenkolenmijnen gedolven zijn worden ze per schip en per trein vervoerd naar de energiecentrales in Nederland. Hier worden de steenkolen tot een heel fijne stof vermalen, zodat het gemakkelijker en sneller kan verbranden. De warmte die vrijkomt tijdens de verbranding van steenkool wordt gebruikt om water in een buizenstelsel dat door de verbrandingskamer loopt, te verwarmen. De stoom die vervolgens ontstaat drijft een turbine met generator aan welke de stroom genereert. De energiecentrale levert deze stroom aan de energieleveranciers via het elektriciteitsnet, zodat deze de grijze energie kunnen doorleveren aan de consument.

Video: De werking van een energiecentrale

Bron: Sciencespace.nl

Voor en nadelen van steenkool

Een beknopt overzicht van alle voor en nadelen van steenkool op een rijtje:

Voordelen:

• Er is voldoende aanbod van steenkool - steenkool is globaal beschikbaar
• Kolen zijn relatief goedkoop en zijn eenvoudig te winnen
• Transport en vervoer van steenkool is relatief eenvoudig en tevens veilig
• Met steenkool kan veel en constant elektriciteit worden opgewekt

Nadelen:

• Steenkool is niet duurzaam, bij de verbranding komt veel CO2 vrij
• De voorraad steenkool op aarde raakt uitgeput - over 200 jaar kunnen er geen kolen meer gewonnen worden
• We zijn afhankelijk van het buitenland aangezien de Nederlandse kolenmijnen reeds zijn uitgeput
• De arbeidsomstandigheden in vele buitenlandse mijnen zijn zeer dubieus te noemen

De overblijfselen van het steenkool

Tijdens het verbranden van de gemalen steenkool komt er niet alleen bruikbare warmte vrij maar ook een groot deel milieuvervuilend CO2 gas. Er is uitgerekend dat er tijdens het hele proces van delven tot vebranding van steenkool maar liefst 3,1 kg CO2 per kg steenkool wordt uitgestoten, dit is bijna twee keer zoveel als bij de verbranding van aardgas.
Daarnaast blijft er ook as over na de verbranding. Dit as wordt in Nederland onder ander verwerkt in asfalt om nieuwe wegen van aan te leggen.

Zeker niet duurzaam

Steenkool is niet milieuvriendelijk en ook zeker niet duurzaam. Tijdens de verbranding komt er koolstofdioxide vrij. Dit is een broeikasgas dat schade toebrengt aan het milieu (het welbekende CO2). Het is ook niet duurzaam, want steenkool raakt op den duur op. Zoals het er nu voor staat is al het steenkool binnen enkele honderden jaren volledig opgebruikt, en bestaat het gewoonweg niet meer. Om de impact op het milieu te beperken wordt er wel gewerkt aan het vinden van een oplossing, zoals een filter of ondergrondse opslag van CO2, maar voor het feit dat de steenkolen opraken kan eenvoudigweg geen oplossing worden gevonden. Als het op is, dan is het echt op. Toch is er wel een alternatief, namelijk biologisch steenkool.

Wat is biologisch steenkool

Biologisch steenkool wordt gemaakt van biomassa. Hiervoor is een heel proces nodig. De biomassa wordt in een enorme snelkookpan gestopt en wordt vervolgend opgewarmd tot een temperatuur van tweehonderd graden Celsius. Door de druk die ontstaat, namelijk 20 bar, wordt de zuurstof en de waterstof gesplitst. Vervolgens blijft er een zwart goedje over dat vrijwel alle koolstof met energie bevat. Dit wordt geperst en erna gedroogd. Zo kunnen er tabletten van worden gemaakt welke geschikt zijn voor gebruik in conventionele elektriciteitscentrales. Het is aanzienlijk milieuvriendelijker maar ook aanzienlijk duurder om op deze manier energie op te wekken. Dit zorgt ervoor dat deze methode nog niet wordt toegepast.

Nederland gaat meer steenkool gebruiken voor energie

Nu staat Nederland er nog helemaal niet zo goed voor als het gaat om de energie uit steenkool. Sterker nog, het opwekken van energie uit steenkool wordt weer meer gedaan dan voorheen. In 2015 nam het steenkoolverbruik alleen al in de eerste zes maanden toe met meer dan 25%. Dit had vooral te maken met een prijsdaling van steenkool. In de eerste zes maanden werd er voor 1,2 miljard euro aan steenkool geïmporteerd. Ten opzichte van het jaar ervoor, 2014, nam de steenkool importwaarde toe met meer dan vijftien procent. In de meeste gevallen is het zo dat een bepaald product duurder wordt naar mate er minder van beschikbaar is. Bij steenkool is dit dus niet het geval, nog niet.